Παρουσίαση του θεατρικού βιβλίου Outreach Project 3

 

 

 

Ο δόκιμος ήδη πεζογράφος και κριτικός Ν.Ξένιος, στην πρώτη του δραματουργική απόπειρα με Το δεντρόσπιτο υπό την εποπτεία του Τ.Τσαρδάκα συνθέτει με έξοχο σκηνικό σασπένς ένα μικρό θεατρικό θρίλερ: μία συνθήκη ασαφής, η οποία εκδιπλώνεται έντεχνα και διασαφείται σκηνή προς σκηνή μέσα από τα αποσπασματικά, ενοχικά και ένοχα, αφηγήματα των προσώπων· weird ατμόσφαιρα, διάλογος ασθματικός, ελλειπτικός, που περισσότερα συγκαλύπτει παρά φανερώνει· ένα θύμα σκηνικά απόν, του οποίου ωστόσο η κειμενική παρουσία στοιχειώνει το έργο, ενώ η φυσική και ηθική του εξόντωση αναψηλαφείται μέσα από αφηγηματικά θραύσματα· ένας θύτης-αποδιοπομπαίος τράγος, που στην πραγματικότητα φέρει την ενοχή ενός ολόκληρου κοινωνικού πλέγματος, και τέσσερα ακόμα πρόσωπα, των οποίων η ένοχη σιωπή, η δειλία και ο φόβος ανάληψης ευθύνης τους προσάπτουν τον βαρύ κλήρο της ηθικής αυτουργίας. Τυπικά διατηρείται μία ενότητα χρόνου, που εσωτερικά ανατρέπεται με συνεχή, επίμονα φλας-μπακ, φέρνοντάς μας βαθμιαία αντιμέτωπους με ένα βαθύ τραύμα και ένα «κρίμα» που ως το φινάλε φαίνεται ότι βαρύνει όλους. Το έργο συνδέει έξοχα το ζητούμενο της ερωτικής αυτοδιάθεσης ως αυτονόητο δικαίωμα με το κλειστό, κανιβαλικό κύκλωμα της «αγίας ελληνικής οικογένειας» και ευρύτερα της ομοφοβικής ελληνικής επαρχίας και τους πρωτόγονους νόμους «τιμής» που την διέπουν, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τη σιωπή της κοινότητας ως συνένοχη, που οπλίζει το χέρι των φυσικών αυτουργών και μοιράζεται την ευθύνη σε ένα εν τέλει συλλογικό έγκλημα.

 

Το Όταν ο κήπος μας ακούει της -και ηθοποιού- Β.Εδιάρογλου εισάγει πολλαπλά ζητήματα αποδοχής και συμπερίληψης -την ενστικτώδη καχυποψία απέναντι στον Ξένο, την επαπειλούμενη περιθωριοποίηση του ομο-ερωτισμού που απολήγει στο “closeting”, την ενοχή και τα ψέματα, την αποτυχία ενσωμάτωσης και επαγγελματικής προόδου των οικονομικών μεταναστών- σε μία ελληνική «αυλή»-κήπο στον ακάλυπτο μιας πολυκατοικίας. Μία ενδιαφέρουσα αναφορά-φόρος τιμής στην Αυλή των θαυμάτων με σύγχρονο προβληματισμό, που κλείνει με μία αισιόδοξη ανάσα «κοινότητας» λίγο πριν την οριστική ματαίωση των προσώπων.

 

Με τον διφορούμενο, αδιόρατα ειρωνικό τίτλο Ζωή χωρίς Κυριακή, ο Γ.Πανουτσόπουλος δοκιμάζεται και στη θεατρική γραφή -έχει ήδη εκδώσει δύο συλλογές διηγημάτων- υπό την εποπτεία του Β.Κατσικονούρη. Πρόκειται για το μοναδικό από τα πέντε υπό παρουσίαση έργα που διατρέχεται από χιούμορ, ανάλαφρο όσο και γλυκόπικρο. Από μία νεανική, παρεΐστικη slice-of-life και ένα ερωτικό γαϊτανάκι που θα μπορούσε να παραπέμπει στη σαιξπηρική Δωδέκατη νύχτα, περνούν διακριτικά τα σοβαρά προαπαιτούμενα του project ως παράπλευροι άξονες: οι έμφυλες ταυτότητες, ο ομο-ερωτισμός που αποκρύπτεται ενοχικά ακόμα και σε μία παρέα νεαρών, υποτίθεται χειραφετημένων ανθρώπων, η αυξημένη καχυποψία που μοιραία έχει καλλιεργηθεί από την έξαρση της έμφυλης βίας. Το «σοβαρό» διαπερνά το ανάλαφρο σαν βίαιες ριπές πραγματικότητας, χωρίς να το βαραίνει, ο διάλογος είναι αληθοφανής και καίριος, ενώ τα ψήγματα σουρεαλισμού που τον διανθίζουν, εκτρέπουν το έργο από τον

γραμμικό ρεαλισμό στην εύφορη περιοχή μιας παιδικής α-χρονίας. Ως τελική επίγευση μένει μία ακόμα μικρή-μεγάλη ματαίωση, το ανέφικτο του έρωτα, ο μόχθος και η σκοτοδίνη των σχέσεων.

 

Τέλος, με τον Γιάννη το βούδι, τίτλος-φόρος-τιμής (ή φόρος αίματος) στην ντοπιολαλιά της Νάξου, ιδιαίτερης πατρίδας της συγγραφέα, κλείνει η τετραλογία του Outreach 3. Η Ε.Γατσωτή, δόκιμη δραματουργός, παρά το νεαρό της ηλικίας της, με δύο παιγμένα έργα στο ενεργητικό της, θεατρικές σπουδές και σπουδές γραφής, μας παραδίδει ένα αριστουργηματικό δείγμα docu-drama, μία περίπτωση όπου η άγρια πραγματικότητα υπερβαίνει τη δραματική fiction, μία τρομακτική ιστορία εκκωφαντικής σιωπής έξι δεκαετιών, όπου η ομερτά της «αγνής ελληνικής κοινότητας» έπνιξε τις λέξεις, κλείδωσε τη μνήμη και σκούπισε το αίμα. Από τυχαία αφήγηση της γιαγιάς της και από «μισόλογα» και αποσπασματικές εκμυστηρεύσεις των γηραιότερων της κοινότητας, άρχισε να ξετυλίγεται ένα κουβάρι που, μέσα από την καταγραφή και ηχογράφηση των μαρτυριών, οδήγησε στο συμβάν, αυτό που κάποιοι ήθελαν να ξεχάσουν, άλλοι να κρύψουν και όλοι να αποσιωπήσουν. Ο Γιάννης είναι ένα 16χρονο, ομοφυλόφιλο αγόρι που δεν υπήρξε ποτέ. Η σεξουαλικότητά του, στίγμα και ντροπή για την «ευυπόληπτη» οικογένειά του, δεν ήταν ανεκτή στα ήθη της τοπικής κοινωνίας. Οπότε, τη χρονιά που σε άλλα σημεία του πλανήτη ξημέρωνε η κοσμογονία της σεξουαλικής απελευθέρωσης, το 1961, ο Γιάννης εξαναγκάστηκε σε αυτοκτονία, θάφτηκε χωρίς κηδεία σαν σκουπίδι και το όνομά του διαγράφηκε από το τοπικό ληξιαρχείο. Αυτήν την ανατριχιαστική ιστορία ομαδικής δολοφονίας που ενταφιάστηκε μαζί με το σώμα του Γιάννη ανασυνθέτει συγκλονιστικά το έργο, αυτούσια, ενταγμένη σε εμβόλιμα δραματοποιημένα φλας-μπακ εντός μίας αρχικής ντοκουμενταρίστικης συνθήκης τοπικού ρεπορτάζ, κλείνοντας εμβληματικά την έκδοση με μία ισχυρή, δραστική δόση πραγματικότητας. Το έργο ανέβηκε ήδη στην Πάτρα τον Νοέμβριο του 2024, επισφραγίζοντας με ιδανικό τρόπο το project, αφού στόχος της θεατρικής γραφής είναι πάντα η σκηνή.

 

Μία προσεγμένη έκδοση όμως, όπως οι ανά χείρας από τον οίκο Άπαρσις, με ενδιαφέροντα εισαγωγικά κείμενα από τους συγγραφείς-μέντορες και από τον υπεύθυνο του εγχειρήματος Κ.Θεωνά, συνεισφέρει σημαντικά σε αυτόν, υπονομεύοντας παράλληλα το εγγενές εφήμερο της θεατρικής πράξης.